Als er één foto symbolisch is voor de bevrijding van Apeldoorn, dan is het deze. De foto is genomen door Reinier Hardonk (1898-1983). Vanuit het raam op de eerste verdieping boven zijn manufacturenwinkel in de Hoofdstraat had hij perfect uitzicht op de Deventerstraat en de aankomende tanks van de bevrijders. Hardonk was behalve winkelier en fotograaf ook een gedreven amateurhistoricus. Tijdens de oorlog hield hij een dagboek bij. Daarin schreef hij op 17 april:

“Prachtige zonnige dag. Al vroeg uit de schuilkelder en stilletjes het gangetje overgestoken om te zien hoe mijn huis er vannacht is afgekomen. Behalve enkele salvo's artillerievuur was de nacht tamelijk rustig verlopen. Tussen vier en vijf uur was er wat geschiet in de straten. Daarna werd alles volkomen stil. Het loopt inmiddels tegen half zes in de ochtend. Plotseling komt iemand de Korenstraat uit, lustig fluitend "In naam van oranje, doe open de poort". Vreemd aandoend klinkt het lied door de stille straat! Dan hoor ik een overbuurman roepen: "Apeldoorn is bevrijd". (…) Voorafgegaan door leden van de Binnenlandse Strijdkrachten verschenen de eerste Canadezen. Direct elkaar gelukwensen, blijde gezichten. Enige tijd later zag je overal de driekleur verschijnen. Wat een fijn iets weer de vlag te kunnen uitsteken. Deze had die bij mij al maandenlang klaargelegen. Plechtig werd de vlag op het Raadhuis gehesen gevolgd door het zingen van het Wilhelmus. Er was een enorme drukte op straat. Burgemeester Quarles van Ufford was weer terug. Hij werd voor mijn huis uit de auto gehaald en op de schouders gehesen.”

Op 23 april 1945 beschrijft Wim van Houtum de situatie kort na de bevrijding van Apeldoorn op 17 april van dat jaar:

“Op het bord bij de Openbare School zijn nieuwe biljetten aangeplakt zoals samenstelling van de nieuwe gemeenteraad, verbod tot eigenhandige bestraffing van NSB-ers enzovoort. In Apeldoorn hangen aan vele ramen uittreksels van radioberichten (onder andere Ondergrondse Koerier) en kranten uit het bevrijde zuiden. De Apeldoornse krant geeft een kort stencil waarin onder meer nieuwe bonnen worden aangewezen. De rantsoenen zijn gelijk en wij krijgen extra 150 gram biscuits (echter geen Britse kwaliteit). In enkele winkels worden nieuwe tijdschriften verkocht. Zij heten: 'Kijk' en 'Envoy'. Het loopt storm. Iedereen probeert de exemplaren te krijgen. Kijk is een speciaal bevrijdingsnummer en wordt door de Amerikanen uitgegeven totdat heel Nederland bevrijd is en onze pers weer tijdschriften zal uitgeven.”

Uit het politiedagrapport van 28 april 1845, 15.00 uur:

“Wederom zijn 18 lijken uit het massagraf op 'Heidehof' te Ugchelen opgegraven. Vier van deze lijken zijn zo goed als zeker geïdentificeerd. De opgraving en identificatie worden maandag voortgezet. Verschaffing van een hoeveelheid alcohol voor gravers en het personeel belast met de identificatie alsmede verschaffing van enig rookgerei in verband met de moeilijke omstandigheden waaronder gewerkt moet worden zeer aan te bevelen zijn.”

Het genoemde massagraf bevatte de stoffelijke overschotten van de mensen die op 8 maart 1945 bij Woeste Hoeve werden gefusilleerd. De executies waren een vergelding van Duitse zijde voor de aanslag van verzetsmensen op de Duitse officier Hanns Albin Rauter (1892-1949). Bij Woeste Hoeve werd al heel snel na de bevrijding een monument opgericht. Het verhaal achter dit monument staat op de website Apeldoorn en de Oorlog.

Wim van Houtum schrijft op 4 mei over het staken van de strijd en de vreugde die de Bevrijding met zich meebrengt. Op de foto zien we een van de eerste bevrijdingsfeesten in Apeldoorn in het Julianapark bij Paleis Het Loo.

“De omroeper herhaalt het volgende bericht zes maal 'Alle Duitse troepen in Nederland, Noordwest-Duitsland, Denemarken en de Noordzee-eilanden hebben onvoorwaardelijk gecapituleerd. De strijd wordt morgenochtend te acht uur gestaakt'. De Schotten vieren in de Pakkamer feest. De kok deelt saucijzenbroodjes uit. Burgers komen al hossend en zingend (vaderlandse liederen) over de weg. Van spertijd trekt men zich niets meer aan. Vier buren proberen met een auto naar Apeldoorn mee te rijden omdat daar veel lichtkogels worden afgeschoten. Om elf uur vertrekken een groot aantal Schotten per auto naar Apeldoorn. De meeste van hen zijn dronken. Enkele soldaten schieten bij de fabriek en ons huis lichtkogels af. Eén officier (ook dronken) rijdt met zijn Buick twee maal tegen de stenen post voordat hij de weg bereikt. Soldaten steken op één punt een groot aantal takkenbossen bij wijze van vreugdevuur in brand. Burgers en Schotten dansen er terwijl een burger met behulp van clandestiene stroom voor de nodige muziek zorgt.”