Craving the essentials - Robert Smit

Het werk van Robert Smit (1941) neemt internationaal een unieke positie in en is wars van trends, hypes en dogma’s. Kenmerkend voor zijn oeuvre en ontwikkeling is ontegenzeggelijk het continu onderzoeken en bevragen van zijn werkwijze. Smit wordt opgeleid als instrumentenmaker maar legt zich al gauw toe op het vervaardigen van sieraden. Aan het begin van de jaren zeventig breekt hij echter met het sieraad. Hij beschouwt het sieraad als beeldende kunst en kan zich niet verenigen met de algemeen geaccepteerde benadering van dat moment die zich concentreert op het ambachtelijke van het sieraad of het ontwerp alleen. Hij verkoopt zijn goudsmidinstrumentarium en besluit zich te concentreren op tekenen en schilderen. In deze periode maakt hij Towards the Liberation of Drawings, een reeks van tien tentoonstellingen die het resultaat van zijn onderzoek naar de bedoeling, betekenis en context van het tekenen in beeld brengt. Deze periode zal van grote invloed blijken te zijn op zijn verdere ontwikkeling en als hij zich later weer toelegt op het vervaardigen van sieraden. Tekenen blijft voor Smit altijd een bron van maken, opnieuw maken en reproduceren. 

In 1985 komt Smit tot de conclusie dat zijn onderzoek naar de tekening afgerond is en er niets meer kan worden toegevoegd. Deze conclusie geeft hem de vrijheid om terug te keren naar het sieraad. Zijn comeback met de tentoonstelling Ornamentum Humanum bij Galerie Ra in Amsterdam doet veel stof opwaaien. De uitbundige gouden sieraden van Smit rijmen niet met de geometrische en sobere stijl van dat moment. Edelsmeden verzetten zich in deze periode tegen het sieraad dat gewaardeerd wordt om het materiaal en niet vanwege het eigenlijke ontwerp. Goud als materiaal is volledig in de ban gedaan en de aversie tegen een product dat beleggingswaarde heeft is groot. Gijs Bakker, een van de belangrijkste ontwerpers van dat moment, noemt Smits gebruik van goud een terugkeer naar het sieraad als statussymbool of investering en beschouwt het daarmee als een regressie. Smit is echter niet onder de indruk en gebruikt goud op een manier zoals dat nog niet eerder is gedaan: hij krult het goud, bekrast en bedrukt het en walst het plat.

Robert Smit werd opgeleid als instrumentmaker waarna hij kort als edelsmid werkt. Door zijn contact met beeldend kunstenaar Jan Schoonhoven raakt hij geïnteresseerd in het sieraad en kunstenaarschap. Hij besluit te gaan studeren aan de gerenommeerde sieraden opleiding in Pforzheim, waar hij les krijgt van Klaus Ullrich (1927-1998) en uiteindelijk cum laude afstudeert. Het vroege sieradenwerk van Smit kenmerkt zich door een unieke beeldtaal, waarbij hij in zijn sculpturale en abstracte werken een voorliefde toont voor textuur en erosie van en op oppervlakken. Goud speelt al snel een cruciale rol in het werk van Smit en invloeden van belangrijke beeldend kunstenaars uit die tijd, zoals Lucio Fontana (1899-1968), zijn terug te zien in zijn doorboorde sieraden van goud en perspex. In tegenstelling tot veel klassieke edelsmeden werkt Smit op een expressieve en schilderachtige manier met het materiaal.

Craving the essentials in CODA Museum is van 16 januari tot en met 24 april te bezoeken. In diezelfde periode is ook het werk van Arno Kramer te zien in de tentoonstelling In Time. Beide tentoonstellingen sluiten aan op de aandacht die CODA schenkt aan tekenen en de tekening, zoals bijvoorbeeld met het jaarlijkse Big Draw festival en tentoonstellingen als Private Confessions die de tekeningen van 36 beeldend kunstenaars samenbracht.