Het halssieraad Portrait Jewelry van Takayoshi Terajima sluit aan bij actuele discussies over kunstmatige intelligentie. Met dit halssieraad onderzoekt Terajima hoe portretten gemaakt kunnen worden met AI-technologie op basis van persoonlijke gegevens zoals geboorteplaats, oogkleur en lengte; gegevens die ook nodig zijn voor het verkrijgen van een verblijfsvergunning of paspoort. Hoewel Terajima steeds dezelfde input gebruikt, genereert AI telkens een ander beeld. Die variatie benadrukt volgens de kunstenaar de veranderlijkheid van zelfperceptie en identiteit. Het werk combineert digitale technologie met ambachtelijk vakmanschap en plaatst zich in de traditie van de portretkunst: van geïdealiseerde schilderijen voor de elite via de schijnbaar objectieve fotografie tot door software en AI gemanipuleerde beelden. Met de inzet van kunstmatige intelligentie draagt de maker een deel van de esthetische controle over aan digitale systemen die maatschappelijk gewenste versies van mensen maken, vaak zonder dat dat bewust gestuurd wordt. De verwerving van dit halssieraad sluit aan op de aandacht die CODA heeft voor innovatie en nieuwe technische ontwikkelingen waarin het traditioneel ambacht en moderne innovatie samenkomen en elkaar versterken.

Wall Necklace van beeldend kunstenaars Pauline Boudry en Renate Lorenz bestaat uit hangende kettingen, gemaakt van goud- en zilverkleurige schakels, die vaak gebruikt worden om ruimtes af te zetten, iets te beveiligen of om mensen in hun beweging te beperken. Het werk van Boudry en Lorenz onderzoekt persoonlijke uitdrukking en gaat over zelfexpressie in de queer gemeenschap. Voor het kunstenaarsduo zijn kettingen, net als pruiken, objecten die balanceren tussen het functionele en het decoratieve. Volgens hen helpen zulke voorwerpen om tussen verschillende werelden te bewegen, om los te komen van bestaande tradities en om nieuwe vormen van identiteit te vinden en te verbeelden. Wall Necklace refereert aan het halssieraad, maar is tegelijkertijd een ruimtelijk werk dat onderschrijft hoe CODA het sieraad ziet en duidt: als hybride kunstvorm met maatschappelijke betekenis.

De werken Zwaan en Boomstammen van Arno Kramer zijn twee mooie aanvullingen op het reeds aanwezige werk van Kramer in de CODA collectie. CODA heeft Kramer doorlopend gevolgd in afgelopen decennia, mede omdat hij zich voortdurend blijft ontwikkelen en vernieuwen. CODA presenteerde in 2022 de tentoonstelling In Time met meer dan honderd tekeningen van de kunstenaar.

In de tentoonstelling zijn ook vaandels opgenomen die fotografen Liesbeth Abbenes en Maurice Scheltens in 2022 maakten in CODA ExperienceLab naar aanleiding van de tentoonstelling The Showcase: Unboxing the CODA collection (okt 2022-jan 2023). Met prachtige esthetische composities toonden de foto’s in deze tentoonstelling de CODA collectie zoals die nog niet eerder in beeld gebracht was. Scheltens en Abbenes verbonden in deze foto’s heden en verleden, onder andere geïnspireerd op regionale klederdracht, houten ADO speelgoed van Ko Verzuu, verenigingsvaandels en onderdelen van een Sparta verpleegstersbrommer. Deze vaandels reproduceerden zij in CODA ExperienceLab en zijn een eerbetoon aan het ambachtelijke handwerk en het textiele vakmanschap dat vroeger vaak verbonden was aan de signatuur van regionale verenigingsvaandels. Na afloop van de tentoonstelling kocht CODA een bordeauxrood vaandel aan voor de collectie en schonken Scheltens en Abbenes een gele variant.

Het Apeldoornsche Bosch

Met de opening van Herinneringscentrum Apeldoornsche Bosch in januari 2020 heeft de geschiedenis van de Joods-psychiatrische instelling en de ontruiming in de nacht van 21 op 22 januari 1943 een permanente plek gekregen. De uitbreiding van het Herinneringscentrum, geopend in januari 2025, gaf een nieuwe impuls aan de bekendheid van de plek en haar geschiedenis. De collectie die Het Apeldoornsche Bosch betreft is sindsdien gegroeid omdat mensen nu objecten en gebruiksvoorwerpen uit de voormalige instelling brengen in de wetenschap dat deze door CODA zorgvuldig bewaard worden. Het zijn zeldzame flarden van wat er over is van een bloeiende leefgemeenschap; schakels in een ketting die nooit meer compleet zal worden. In de tentoonstelling zijn niet alleen foto’s en gebruiksvoorwerpen zoals bestek, een schaal en een ketel te zien maar ook de brieven van Mona van Minden, patiënt in Het Apeldoornsche Bosch, en bijvoorbeeld het beeldhouwwerkje Mina en Zwartje van Betsie (‘Bep’) Sturm-van den Bergh, verpleegster in Het Apeldoornsche Bosch.

Over de CODA collectie

Met ruim 12.000 objecten beschikt CODA over de grootste museale collectie sieraden ter wereld. Daarnaast is CODA het enige museum in Nederland met een duidelijke focus op papierkunst, een aandachtsgebied dat haar oorsprong heeft in de papiergeschiedenis van Apeldoorn en de Veluwe. De museumcollectie omvat ruim 30.000 objecten en laat een grote verscheidenheid aan disciplines en ambachten zien. Of het nu gaat om hedendaagse sieraden, beeldende kunst of regionaal erfgoed, een goed aantal kunstwerken is aan meerdere collecties toe te schrijven. De CODA collectie is een levend geheel waarin actualiteit, historische verhalen, maatschappelijke thema’s, traditionele ambachten en innovatieve technieken met elkaar vervlochten zijn. De collectie groeit gestaag door aankopen, langdurige bruiklenen, schenkingen en legaten. Daarnaast worden er regelmatig kunstenaarsopdrachten verstrekt of wordt er werk toegevoegd aan de collectie dat gemaakt is tijdens residentieprojecten in CODA ExperienceLab.